Δέκα μέρες έχουν περάσει από «Το αλφαβητάρι των ορίων» της Κάλλι Λάσκαρη και της Αρετής Βάσσου, στο οποίο σε προσκάλεσα πριν από λίγο καιρό, και ο απόηχος των τουλάχιστον τριών ωρών που πέρασα εκεί δεν έχει σβήσει ακόμη μέσα μου. Ήθελα, λοιπόν, σήμερα να μοιραστώ μαζί σου τα 3+1 πράγματα που προσωπικά έρχονται ξανά και ξανά μέσα στο μυαλό μου την τελευταία εβδομάδα. Φυσικά είναι πολύ περισσότερα τα σημεία που τράβηξαν την προσοχή μου, όμως δε χωράνε σε ένα μόνο post. Κατά καιρούς, ίσως επανέρχομαι με σκέψεις και συναισθήματα από εκείνη την ημέρα, τα οποία ενδεχομένως να είναι και πιο ώριμα και ζυμωμένα από το χρόνο που θα έχει μεσολαβήσει. Πάμε, όμως, να ξεκινήσουμε με τις σημαντικότερες εντυπώσεις που αποκόμισα από το σεμινάριο για τα όρια της Κάλλι.
1. Η μεγάλη σημασία της συνέπειας! Όρια χωρίς συνέπειες είναι γκρίνια!
Για κάθε όριο πρέπει να υπάρχει και μια συνέπεια, για την περίπτωση που αυτό παραβιαστεί. Αν θέτω όρια, χωρίς να έχω επικοινωνήσει ξεκάθαρα τι συνέπειες που θα επιφέρει η παραβίασή τους, τότε νομίζω ότι θέτω όρια. Στην πραγματικότητα το μόνο που κάνω είναι να γκρινιάζω.
Αυτό το ξεκαθάρισμα υπήρξε πολύ σημαντικό για μένα και ομολογώ πως δεν το γνώριζα, ή ίσως έτυχε να μην το θυμάμαι να αναφέρεται σε προηγούμενα σεμινάρια για τα όρια που έχω παρακολουθήσει. Και, πράγματι, προσωπικά μου βγάζει νόημα. Ο άλλος δεν έχει κανένα λόγο να σεβαστεί εμένα και το όριό μου, αν δεν έχει κάτι να υποστεί παραβιάζοντάς το. Δε χρειάζεται να είναι το πιο αυστηρό πράγμα στον κόσμο, αλλά χρειάζεται να είναι κάποια επίπτωση που να έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή συμπεριφοράς του άλλου απέναντί μου. Πχ: «Θα προτιμούσα, όταν θέλεις να με επισκέπτεσαι στο σπίτι μου, να μου τηλεφωνείς προηγουμένως, ώστε να το γνωρίζω και να μπορώ να σε δεχτώ. Διαφορετικά, αν μου χτυπήσεις ξανά την πόρτα απροειδοποίητα και χωρίς να σε περιμένω, απλώς δε θα σου ανοίξω. Ακόμη κι αν είμαι στο σπίτι». Φυσικά, δεν έχει νόημα να το πω, αν δε σκοπεύω να το τηρήσω. Αλλιώς χάνω και την αξιοπιστία μου και τον όποιο σεβασμό έχει απομείνει στο δέκτη / στη δέκτρια απέναντί μου.
2. Τα είδη των ορίων.
Τα όρια δεν είναι ένα πράγμα. Υπάρχουν αρκετά και διαφορετικά είδη ορίων. Μάλιστα, μπορεί να είμαι πολύ καλή στη θέσπιση ενός είδους ορίων και λιγότερο καλή σε κάποιο άλλο. Παραδείγματα ειδών των ορίων είναι τα:
- Σωματικά όρια: Το πόση εγγύτητα ή διαχυτικότητα από τους γύρω μου επιτρέπω, ή ακόμη και το πώς επιλέγω να είμαι εμφανισιακά, να ντύνομαι, να βάφομαι, να χτενίζω τα μαλλιά μου κλπ. Το δικαίωμά μου να έχω εγώ και μόνο λόγο για όλα αυτά, χωρίς την άδεια κανενός, είναι κομμάτι των σωματικών ορίων. (Ομολογώ πως αυτό το είδος ορίων είναι απ’ αυτά που συχνά με δυσκολεύουν ακόμη.)
- Σεξουαλικά όρια: Οι προϋποθέσεις κι οι τρόποι που επιλέγω να εκφράζω τη σεξουαλικότητά μου, να αλληλεπιδρώ στις προσωπικές μου στιγμές, να συνεχίζω ή να διακόπτω την όποια σεξουαλική πράξη, να επιλέγω τις συνθήκες και τους/τις σεξουαλικούς/ές μου συντρόφους κλπ. Σε αυτόν τον τύπο ορίων εντάσσεται και η έννοια της συναίνεσης.
- Διανοητικά όρια: (Από τα αγαπημένα μου!) Το να εκφράζω άφοβα την προσωπική μου άποψη, το να σκέπτομαι με το δικό μου τρόπο, το να επιλέγω την τοποθέτησή μου σε πολιτικά και κοινωνικά θέματα, το να γίνεται σεβαστό το μορφωτικό μου επίπεδο ή ο επαγγελματικός μου προσανατολισμός, το να μην υποτιμάται η νοημοσύνη μου, όλα αυτά ανήκουν στην ομπρέλα των διανοητικών ορίων.
- Πνευματικά όρια: Το να επιλέγω πού, σε τι και αν θα πιστεύω, το να γίνεται σεβαστή η ανάγκη μου για θρησκευτικότητα / πνευματικότητα ή όχι, το να μη διώκομαι, απειλούμαι ή παραγκωνίζομαι εξαιτίας των πιστεύω μου, το να είναι ο τρόπος που πιστεύω ένα προσωπικό μου ζήτημα, για το οποίο δε θα δέχομαι υποδείξεις, επίκριση ή έλεγχο. (Άλλο ένα είδος ορίων που ακόμη δυσκολεύομαι να θέσω, προσωπικά.)
- Συναισθηματικά όρια: Το δικαίωμά μου να αισθάνομαι όπως αισθάνομαι, χωρίς ενοχές. Το να μην απολογούμαι σε κανέναν για το πώς νιώθω. Το να μη δέχομαι χειραγώγηση ή καθοδήγηση για το πώς θα έπρεπε να νιώθω, για το πώς μου επιτρέπεται να αισθάνομαι και να εκφράζω τα συναισθήματά μου με βάση το φύλο, την ηλικία μου, τον αποδέκτη του συναισθήματός μου κλπ.
Τα είδη των ορίων δεν περιορίζονται μόνο στα παραπάνω πέντε, φυσικά, όμως αφενός αυτά ήταν που προσωπικά μου τράβηξαν την προσοχή περισσότερο και αφετέρου, αν η Κάλλι επαναλάβει το σεμινάριο στο μέλλον, αξίζει να παρευρεθείς και να έχεις την ευκαιρία να τα ακούσεις αναλυτικότερα και πιο επεξηγηματικά από την ίδια. Τέλος, διαφορετικά θέτω τα όριά μου στο οικογενειακό μου περιβάλλον, διαφορετικά στο φιλικό, στο επαγγελματικό, στο συντροφικό / ερωτικό κλπ, και μπορεί και πάλι να είμαι ικανότερη και αποτελεσματικότερη σε κάποιο πλαίσιο και λιγότερο καλή σε κάποιο άλλο. Αυτό, βεβαίως, βελτιώνεται με την εξάσκηση, όπως συμβαίνει κάθε φορά που προσπαθούμε να εδραιώσουμε μια νέα συνήθεια.
3. Η άσκηση του «όχι».
Ίσως από τα πιο δυνατά κομμάτια αυτού του σεμιναρίου ήταν αυτή η βιωματική άσκηση. Μας ζητήθηκε να σταθούμε όρθιες, σχηματίζοντας έναν κύκλο. Στο κέντρο του κύκλου στεκόταν κάθε φορά κι από μία από τις συμμετέχουσες. Αυτό που έπρεπε να κάνουμε με τη σειρά ήταν, όταν σταθούμε στο κέντρο, να σκεφτούμε ένα πράγμα στο οποίο θα θέλαμε να πούμε «όχι», αλλά νιώθουμε ότι δε μας επιτρέπεται, ότι για κάποιο λόγο δε μπορούμε ή ότι θα μας παρεξηγήσουν. Έπειτα στρεφόμασταν κοιτώντας στα μάτια μία μία τις υπόλοιπες συμμετέχουσες του κύκλου και σε καθεμιά απ’ αυτές λέγαμε μονάχα τη λέξη «όχι»! Είχαμε το δικαίωμα να δείξουμε την άρνηση με εξωλεκτικό τρόπο, πχ: με τον τόνο της φωνής μας ή τη γλώσσα του σώματος, αλλά λεκτικά η μόνη λέξη που χρησιμοποιούσαμε ήταν το «όχι».
Εγώ ζήτησα από τις συμμετέχουσες του κύκλου να μου αγγίζουν το χέρι, τραβώντας με ελαφρώς προς το μέρος τους, όσο περιστρεφόμουν κοιτώντας τες. Αυτό το έκανα κατ’ αρχάς για να έχω τον έλεγχο του χώρου γύρω μου και της κατεύθυνσης στην οποία είχα να στραφώ κάθε φορά και, δευτερευόντως, γιατί η συνθήκη που επέλεξα εγώ να έχω στο μυαλό μου, κατά τη διάρκεια της άσκησης, ήταν το συχνότατό μου βίωμα του να αναγκάζομαι, χωρίς τη θέληση και την άδειά μου, να δεχτώ βοήθεια από αγνώστους στο δρόμο, ως τυφλή χειρίστρια σκύλου οδηγού και χρήστρια λευκού μπαστουνιού.
Στο τέλος μας ζητήθηκε να καταγράψουμε τα συναισθήματά μας και τις εντυπώσεις μας. Προσωπικά με πλημμύρισε μία αίσθηση αυτοπεποίθησης και ισχύος, απ’ τη στιγμή που μπόρεσα, μέσα σε ένα τέτοιο, ασφαλές πλαίσιο, να εκφράσω άρνηση κι αυτή να γίνει σεβαστή, χωρίς ενοχές κι ανεπιθύμητες συνέπειες. Εντύπωση έκανε σε όλες μας το «όχι» μιας από τις συμμετέχουσες, το οποίο, αν και οριακά άηχο, εξωλεκτικά υπήρξε το πιο «βροντερό» απ’ όλα τα «όχι» των υπολοίπων, που ακούστηκαν κατά την άσκηση!
4. Το γεγονός πως δε μετάνιωσα ούτε για μια στιγμή που το πρωί της Κυριακής μου το πέρασα στο New path by Kalli.
Αυτή η αίσθηση πως έκανα το σωστό. Πως δε σπατάλησα το χρόνο μου, πως άξιζε να στερηθώ τον ύπνο μου και το άραγμα στο ηλιόλουστο μπαλκόνι μου για τον πρωινό μου καφέ, προκειμένου να βρίσκομαι εκεί, ανάμεσα σε όλες εκείνες τις γυναίκες, με τις οποίες μας συνέδεε η αγάπη για την αυτοβελτίωση και η κοινή μας ανάγκη να μάθουμε να θέτουμε σωστά τα όριά μας. Ένιωσα πως πήρα πολλά απ’ «Το αλφαβητάρι των ορίων», πως έμαθα νέα πράγματα και πως δυνάμωσα και πλούτισα λίγο παραπάνω από την περασμένη Κυριακή. Είμαι ευγνώμων για το υλικό που μας ετοίμασε η Κάλλι και που θα παραμείνει στην κατοχή μου και, μάλιστα, σε ένα εύκολα προσβάσιμο σημείο στον υπολογιστή μου, ώστε να μπορώ να ανατρέχω όποτε μου χρειάζεται! Απόλαυσα κάθε στιγμή του σεμιναρίου και, μεταξύ μας, λίγο παραπάνω τη στιγμή που συνδυάστηκε το τερπνόν μετά του ωφελίμου, αφού στο New path by Kalli υπάρχει πάντα καφές, τσάι και μπουφεδάκι με γλυκά κι αλμυρά αρτοσκευάσματα, στα οποία ποτέ δεν αντιστέκομαι!
Άλλη μια υπέροχη εμπειρία, λοιπόν, προστέθηκε στο νοητό μου βαλιτσάκι για το ταξίδι της αυτοβελτίωσης. Αναμένω πώς και πώς τα επόμενα σχέδια της Κάλλι Λάσκαρη και της Αρετής Βάσσου. Είμαι σίγουρη πως η επόμενή τους δράση θα είναι το ίδιο, αν όχι και περισσότερο ενδιαφέρουσα!
Χριστίνα Σαρρή,
συγγραφέας, φοιτήτρια ψυχολογίας, ομιλήτρια για θέματα τυφλότητας, BookTuber