Πριν από λίγες ημέρες σου ζήτησα να με ρωτήσεις ό, τι θέλεις σχετικά με την τυφλότητα και η ερώτηση που τέθηκε περισσότερες φορές απ’ όλες ήταν αυτή που αφορούσε στα χρώματα . Έτσι αποφάσισα να είναι αυτή η πρώτη που θα απαντήσω. Ξέρουν, λοιπόν, τα χρώματα οι άνθρωποι που δε βλέπουν, κι αν ναι πώς;
Η απάντηση είναι «ναι»! Τα τυφλά άτομα γνωρίζουν τα χρώματα και, μάλιστα, δεν είναι καθόλου αδιάφορα απέναντί τους. Αντιθέτως, συμβαίνει συχνά να έχουν άποψη επάνω σε αυτά, να έχουν αγαπημένο χρώμα και να γνωρίζουν πώς να τα συνδυάζουν σωστά στα ρούχα ή στο μακιγιάζ τους. Το πώς τα μαθαίνουν εξαρτάται από το αν η οπτική βλάβη που έχουν είναι εκ γενετής ή επίκτητη.
Τα άτομα που γεννιούνται τυφλά, μαθαίνουν τα χρώματα συνδυάζοντάς τα με εμπειρίες ή άλλες αισθήσεις. Για παράδειγμα το κόκκινο χρώμα μοιάζει με την αίσθηση που έχει κανείς αν καθίσει πολύ, πολύ, πολύ κοντά στη φωτιά, ή με το πάθος ενός ερωτευμένου ζευγαριού τον πρώτο καιρό της σχέσης τους! Το γαλάζιο μοιάζει με την αίσθηση του να βουτάς στη θάλασσα ή του να πέφτεις με αλεξίπτωτο! Το μαύρο είναι σαν ένα κλειστό δωμάτιο τη νύχτα, ήσυχο μα ίσως και τρομαχτικό. Το λευκό είναι σαν βαμβάκι ή σαν χιόνι, ή ακόμη και σαν δροσερό, φρεσκοπλυμένο σεντόνι. Το καφετί είναι σαν τη λιωμένη σοκολάτα και το γκρι σαν τη μελαγχολία ή την σοβαρότητα. Το πράσινο είναι σαν να ξαπλώνεις στη χλόη την άνοιξη και το ροζ είναι σαν το μαλλί της γριάς και τα ζαχαρωτά! Μπορώ να βρω κι άλλα παραδείγματα. Προσωπικά το βλέπω και σαν παιχνίδι όλο αυτό και το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον.
Οι άνθρωποι που απέκτησαν την οπτική τους βλάβη στην πορεία της ζωής τους, προφανώς έχουν δει τα χρώματα, αφού υπήρξαν βλέποντες, και μπορούν ως τυφλοί να τα ανακαλέσουν στη μνήμη τους.
Από τη στιγμή που ένα τυφλό άτομο γνωρίζει τα χρώματα, στη συνέχεια μαθαίνει και πώς να τα συνδυάζει μεταξύ τους, σύμφωνα με τη μόδα και τα πρότυπα της εποχής.
Η δική μου περίπτωση είναι ιδιαίτερη, αφού προσωπικά, αν και έχω τη συγκεκριμένη βλάβη εκ γενετής, αυτή εκδηλωνόταν αργά αργά με τα χρόνια, έτσι μπορώ να πω πως έχω υπάρξει μερικώς βλέπουσα κατά την παιδική μου ηλικία. Γνώρισα τα χρώματα με την όρασή μου όταν ήμουν ακόμη πολύ μικρή. Στα χρόνια του Δημοτικού απέκτησα δυσχρωματοψία, δηλαδή έβλεπα τα χρώματα, αλλά συχνά τα μπέρδευα μεταξύ τους. Το μπλε με το πράσινο, το ροζ με το πορτοκαλί και το γκρι με το μωβ ήταν αυτά που συνήθως με δυσκόλευαν. Κατά την εφηβεία μου έμαθα πώς να κάνω σωστούς χρωματικούς συνδυασμούς κι έχω τη χαρά να ακούω συχνά ως ενήλικη πως το ντύσιμό μου αρέσει, είναι προσεγμένο και τα ρούχα μου είναι πάντα ταιριαστά μεταξύ τους.
Την ικανότητα να βλέπω τα χρώματα την έχασα στο Λύκειο, αλλά το αντιλήφθηκα τυχαία αρκετά χρόνια αργότερα. Μεγάλη ιστορία, ίσως την πούμε κάποια άλλη φορά. Ωστόσο, όπως και οι πρώην βλέποντες, αντίστοιχα κι εγώ μπορώ ακόμη να ανακαλώ την όψη των χρωμάτων μέσα στο μυαλό μου. Αυτό που προσωπικά με δυσκολεύει είναι οι αποχρώσεις, γιατί εκεί πρόκειται για μίξεις χρωμάτων που βασίζονται στη λεπτομέρεια και που, παρότι μπορώ να τις καταλάβω με τη λογική, μου είναι δύσκολο να τις κάνω εικόνα με τη φαντασία μου. Ξέρω, για παράδειγμα, πως το μπορντό με το βυσσινί μοιάζουν, γιατί και τα δυο είναι συνδυασμοί του κόκκινου και του μωβ, αλλά το μπορντό φέρνει περισσότερο στο μωβ, ενώ το βυσσινί φέρνει προς το κόκκινο. Έτσι μου τα έχουν περιγράψει, έτσι τα γνωρίζω. Μπορώ να τα κατανοήσω, δεν μπορώ να τα δω μέσα στο κεφάλι μου.
Αυτά σχετικά με τα χρώματα και την τυφλότητα. Είχες ακουστά το κολπάκι με το ταίριασμα χρωμάτων και εμπειριών; Πώς σου φάνηκε; Θα χαρώ να σε δω στα σχόλια και να συζητήσουμε.
Χριστίνα Σαρρή,
ομιλήτρια για θέματα τυφλότητας, συγγραφέας, φοιτήτρια ψυχολογίας, BookTuber…
